۵ علت اصلی نشتی در اورینگ‌ها و راه‌های جلوگیری از آن

راهنمای تخصصی برای افزایش عمر سیستم‌های آب‌بندی

اورینگ‌ها یکی از ساده‌ترین و درعین‌حال مهم‌ترین اجزای آب‌بندی در سیستم‌های هیدرولیک، پنوماتیک و مکانیکی هستند. اما واقعیت این است که بیش از ۷۰ درصد خرابی‌های آب‌بندی، مربوط به نشتی اورینگ‌هاست نه خود تجهیزات. این نشت‌ها علاوه بر هدررفت سیال، باعث افت فشار، خرابی قطعات و حتی توقف خط تولید می‌شوند.

در این مقاله، به زبان مهندسی اما کاربردی، ۵ علت اصلی نشتی در اورینگ‌ها و روش‌های جلوگیری از آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

⚙️ علت اول: انتخاب نادرست متریال اورینگ

اولین و شایع‌ترین خطا، استفاده از متریال غیرسازگار با سیال یا دمای کاری است.

به عنوان مثال، در تماس با روغن داغ از EPDM استفاده شود، اورینگ ظرف چند ساعت متورم و نرم می‌شود.

🔸 نشانه‌ها: تورم، تغییر رنگ، چسبندگی سطحی، تغییر قطر.

🔸 پیشگیری:

• همیشه نوع سیال (روغن، بخار، اسید، هوا) و دمای کاری را مشخص کنید.
• از کد متریال درج‌شده روی پک یا جدول استاندارد ASTM D2000 استفاده کنید.
• در دمای بالا یا مواد شیمیایی قوی از FKM (Viton) یا PTFE استفاده شود.

🧱 علت دوم: طراحی نادرست شیار (Groove)

گاهی اورینگ سالم و جنس آن عالی است، اما طراحی محل نصب اشتباه انجام شده.

اگر عمق یا پهنای شیار استاندارد نباشد، اورینگ یا بیش از حد فشرده می‌شود یا لق می‌ماند.

🔸 نشانه‌ها:

سطح له‌شده یا بریدگی در مقطع، نشتی در فشار بالا، تغییر شکل دائمی پس از باز کردن.

🔸 پیشگیری:

• طراحی شیار بر اساس استاندارد ISO 3601 یا AS 568A انجام شود.
• تلرانس نصب و سطح زبری داخل شیار کنترل گردد (Ra ≤ 0.8 µm).
• برای فشارهای بالا از Backup Ring یا حلقه پشتیبان استفاده کنید.

🌀 علت سوم: نصب نادرست و آسیب مکانیکی

اورینگ‌ها در زمان مونتاژ بسیار آسیب‌پذیرند.

اگر بدون روغنکاری یا در لبه‌های تیز نصب شوند، بریدگی و پارگی ایجاد می‌شود.

🔸 نشانه‌ها: بریدگی موضعی، خراش سطحی، اورینگ دو نیم شده یا پیچ‌خورده.

🔸 پیشگیری:

• قبل از نصب از گریس سیلیکون یا روغن سازگار با سیال استفاده کنید.
• لبه‌های عبور باید پخ ۲۰ تا ۳۰ درجه‌ای (Chamfer) داشته باشد.
• هرگز از پیچ‌گوشتی یا ابزار فلزی برای جا زدن استفاده نکنید.

🌡️ علت چهارم: دمای خارج از محدوده کاری

دمای بالا باعث سخت شدن، شکنندگی و ترک در سطح اورینگ می‌شود.

در مقابل، سرمای زیاد باعث از بین رفتن خاصیت ارتجاعی و نشتی در حالت فشرده می‌گردد.

🔸 نشانه‌ها: سطح ترک‌خورده یا سفت، تغییر رنگ قهوه‌ای یا خاکستری، نشتی کم ولی پیوسته.

🔸 پیشگیری:

• محدوده دمایی متریال را همیشه بررسی کنید:
  • NBR تا 100°C
  • EPDM تا 140°C
  • FKM تا 220°C
  • PTFE تا 260°C
• در دماهای متغیر، از اورینگ سیلیکونی یا ترکیبی (Bimaterial) استفاده کنید.

⚡ علت پنجم: فشار بیش از حد یا پدیده Explosive Decompression

در سیستم‌های فشار متغیر (مثل کمپرسورها یا خطوط گاز)، فشار ناگهانی می‌تواند باعث ایجاد تاول، بریدگی داخلی یا انفجار ذره‌ای سطح اورینگ شود.

🔸 نشانه‌ها: حفره‌های داخلی در截 Oring، سطح پوسته‌پوسته، نشتی پس از افت فشار.

🔸 پیشگیری:

• استفاده از متریال با مقاومت بالا در مقابل گازها (مثل FKM یا HNBR).
• کاهش نرخ افت فشار با شیر تخلیه تدریجی.
• نصب Backup Ring در فشارهای بالای 100 bar.

📊 جدول خلاصه نشتی و روش‌های پیشگیری

🔍 جمع‌بندی مهندسی

خرابی اورینگ معمولاً از خود قطعه نیست، بلکه از سه عامل انسانی، طراحی و شرایط کاری ناشی می‌شود.

با انتخاب صحیح متریال، رعایت ابعاد استاندارد، آموزش نصب و پایش شرایط دما–فشار، می‌توان عمر آب‌بندی را تا ۳ برابر افزایش داد.

🔸 نتیجه نهایی: پیشگیری از نشتی، نه با چسب و تکیه بر تجربه، بلکه با دانش فنی در انتخاب و طراحی درست اورینگ حاصل می‌شود.

تهران سیل؛ شریک مطمئن صنعت در مسیر رشد.

مرجع تخصصی اورینگ، پکینگ و سیستم‌های آب‌بندی صنعتی بر پایه اصالت کالا و تجربه مهندسی.